Szanowni Państwo,
informujemy, że Sejm uchwalił nowelizację kodeksu postępowania cywilnego.
Nowe regulacje wejdą w życie z dniem 1 lipca tego roku. Poniżej nakreślamy Państwu najistotniejsze zmiany w zakresie przepisów ogólnych o czynnościach procesowych.
1. Zmiana właściwość rzeczowej sądu okręgowego
Na skutek nowelizacji zmienia się próg kwotowy wartości przedmiotu sporu, decydujący o właściwości sądu okręgowego, w konsekwencji czego sądy rejonowe będą rozpatrywać sprawy o prawa majątkowe do kwoty 100.000 zł. Uprzednio była to kwota 75.000 zł. Regulacja ta ma na celu odciążenie sądów okręgowych, w których na rozstrzygnięcia sprawy czeka się relatywnie długo.
2. Nowy rodzaj pełnomocnictwa i rozszerzenie zakresu pełnomocnictwa procesowego
Nowelizacja wprowadza nowy rodzaj pełnomocnictwa – pełnomocnictwo do doręczeń. Zakłada ono możliwość umocowania każdej osoby fizycznej (nie tylko adwokata, radcę prawnego, rodzica, małżonka itd.) do odbioru pism sądowych. Co istotne, jeśli ustanowi się takiego pełnomocnika lub pełnomocnika procesowego, pisma sądowe są doręczona tym osobą.
Rozszerzony rozstał również zakres pełnomocnictwa procesowego, który namocy nowelizacji obejmuje również wniesienie skargi kasacyjnej oraz reprezentowanie w postępowaniu wywołanym jej wniesieniem. Dotychczas czynności te wymagały odrębnego pełnomocnictwa.
3. Formalizm pism procesowych – wyodrębnienie wniosków
W świetle nowych przepisów pismo wnoszone przez profesjonalnego pełnomocnika strony powinno zawierać wyraźnie wyodrębnione oświadczenia, twierdzenia i wnioski, w tym wnioski dowodowe. W konsekwencji wnioski dowodowe zgłoszone jedynie w uzasadnieniu pisma nie będą wywoływały skutków, tj. zostaną pominięte. W praktyce wydłuży to pisma procesowe i będzie wymagało od pełnomocnika procesowego skrupulatnego wyszczególnienia wniosków dowodowych.
4. Dowód na piśmie, że pozwany mieszka pod adresem z pozwu
Niezmienna pozostaje regulacja, polegająca na tym, że w przypadku, gdypozwanemu nie doręczono pozwu, zawiadamia się o tym powoda, przesyłając mu odpis pisma dla pozwanego i zobowiązuje się go do doręczenia pisma pozwanemu za pośrednictwem komornika. Kolejno po upływie dwóch miesięcy od dnia tego zobowiązania powód zobowiązany jest złożyć potwierdzenie nadania w ten sposób pisma pozwanemu albo zwraca korespondencje – i tu nowość – wraz z dowodem na piśmie, że pozwany zamieszkuje pod adresem wskazanym w pozwie. Uprzednio można było jedynie wskazać ten adres, bez poparcia go takim dowodem.
5. Doręczenie do sądu pism nie tylko przesyłką poleconą
Do tej pory równoznaczne z wniesieniem pisma do sądu było nadanie go w formie przesyłki poleconej. Nowe przepisy znoszą wymóg nadania pisma przesyłką poleconą, wyskakując jedynie na oddanie go w polskiej placówce operatora świadczącego pocztowe usługi powszechne na terytorium RP (Poczty Polskiej). W konsekwencji dzień wysyłania pisma chociażby zwykłym listem lub przesyłką z Poczty Polskiej, będzie stanowił dzień wniesienia pisma do sądu.
6. Ugoda obejmująca kilka postępowań
Nowe regulacje przewidują możliwość zawarcia jednej ugody przed mediatorem, obejmującej kilka różnych postępowań sądowych. Strony wskazują wtedy jeden sąd, który przeprowadzi postępowanie co do zatwierdzenia tej ugody oraz nada klauzule wykonalności, uprawniającą do egzekucji. Sąd ten doręczy odpis postanowienia o zatwierdzeniu ugody lub nadaniu klauzuli wykonalności pozostałym sądom. Opisy te stanowią podstawę do umorzenia postępowania w zakresie roszczeń objętych już ugodą.
7. Zarzut potrącenia
Dotychczas podstawą zarzutu potrącenia mogła być tylko wierzytelność pozwanego z tego samego stosunku co wierzytelność powoda, chyba, że była ona niesporna lub stwierdzona dokumentem „niepochodzącym wyłącznie od pozwanego”. Nowością jest fakt, że nie może być to dowolny dokument, adokument potwierdzający uznanie tej wierzytelności przez powoda. Dodatkowo, co również wynika z nowej regulacji, należność taka może być stwierdzona również prawomocnym orzeczeniem sądu, orzeczeniem sądu polubownego, ugodą zawartą przed sądem albo sądem polubownym, zatwierdzoną przez sąd ugodą z mediatorem lub uprawdopodobniona dokumentem potwierdzającym jej uznanie przez powoda.
Nowe przepisy wprowadzają również możliwość zarzutu potrącenia wierzytelność o zwrot spełnionego świadczenia przysługującej jednemu zdłużników solidarnych wobec pozostałych dłużników. Co to znaczy – w sytuacji, kiedy jeden z dłużników solidarnych spełni świadczenie względem wierzyciela, może żądać od współdłużników zwrotu części świadczenia. Jeśli dłużnik spełniający świadczenie jest jednocześnie wierzycielem współdłużnika, może ma możliwość zarzutu potrącenia. Należy jednak pamiętać, że do potrącenia trzeba spełnić następujące przesłanki: przedmiotem obydwu wierzytelności muszą być pieniądze lub rzeczy tej same jakości oznaczone co do gatunku; obydwie wierzytelności są wymagalne; obydwie wierzytelności mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym.
8. Posiedzenie przygotowawcze
Nowelizacja wprowadza możliwość zarządzenia przez sędziego przeprowadzenia postępowania przygotowawczego zdalnie.
W dodatku, do udziału w posiedzeniu przygotowawczym są zobowiązane osoby wezwane, jednak sąd może dopuści do udziału stronę, która nie była wezwana. Do te pory do udziału w posiedzeniu tym, były zobligowane wszystkie strony i ich pełnomocnicy, a sąd mógł jedynie zwolnić stronę z tego obowiązku.
9. Zamknięcie rozprawy na posiedzeniu niejawnym
Nowością jest również możliwość zamknięcia rozprawy na posiedzeniu niejawnym. W takim przypadku sąd uprzedzi o tym strony i umożliwi im zabranie głosu w piśmie procesowym w terminie nie krótszym niż 7 dni. Kolejno sąd zamyka rozprawę w terminie miesiąca od dnia, w którym upłynął termin na zabranie głosu przez strony.
10. Wynagrodzenie biegłych po naprawieniu swoich błędów
Nowe przepisy wprowadzają również inne zasady wynagrodzenia dla biegłych. W sytuacji, kiedy opinia biegłego jest niezrozumiała, zawiera sprzeczności lub istotne braki, sąd ma możliwość zasadzenia, że przyznanie wynagrodzenia izwrot wydatków nastąpi dopiero po jej uzupełnieniu lub wyjaśnieniu. Poprzednie regulacje mogły prowadzić do sytuacji, gdzie strony płaciły za poprawianie niepełnych opinii biegłych.
11. Uzasadnienia i doręczenia z urzędu postanowień
Dzięki nowym uregulowaniom, jeśli sąd jest zobowiązany uzasadnić postanowienie wydane na posiedzeniu niejawnym z urzędu, to również z urzędu doręcza je on stronie. Nowelizacja wprowadza również możliwość uzasadnienia z urzędu postanowień wydanych na posiedzeniu niejawnym, które podlegają zaskarżeniu. Doręczenie z urzędu zwalnia stronę z obowiązku zgłoszenia wniosku o doręczenie postanowienia z uzasadnieniem.
Ponadto, tak jak dotychczas, sąd wydając postanowienie może zwięźle wskazać przy nim jakie były zasadnicze powody rozstrzygnięcia, Nowością jest, że powinny one być określone odrębnie od uzasadnienia.
12. Zażalenie
Nowe uregulowania wskazują, że w przypadku, gdy przepis nie określa jaki sąd ma rozpoznać zażalenie, sądem właściwym jest sąd drugiej instancji.
W dodatku sąd, który wydał postanowienie zaskarżone do innego składu sądu pierwszej lub drugiej instancji, w przypadku zażalenia spóźnionego, niezapłaconego lub z innej przyczyny niedopuszczalnego, odrzuca je w składzie jednego sędziego. W przypadku zażalenia do sądu drugiej instancji na postanowienie w przedmiocie odrzucenia przysługuje zażalenie.